Cấp cứu ngưng tim ngưng thở là kỹ năng sinh tồn mà bất kỳ ai cũng nên nắm vững, bởi chỉ vài phút chậm trễ có thể cướp đi mạng sống của một con người. Trong tình huống khẩn cấp này, từng động tác đúng kỹ thuật sẽ quyết định cơ hội hồi phục và trở lại cuộc sống của nạn nhân.
Ngưng tim ngưng thở là gì?
Ngưng tim là tình trạng tim ngừng co bóp hoặc co bóp không hiệu quả, khiến máu không thể lưu thông đi nuôi cơ thể. Ngưng thở là việc hô hấp bị dừng lại, không có không khí ra vào phổi. Khi hai hiện tượng này xảy ra đồng thời, cơ thể ngay lập tức mất khả năng cung cấp oxy và dưỡng chất cho các tế bào.
Khác với cơn đau tim (nhồi máu cơ tim), ngưng tim ngưng thở là trạng thái ngừng hoàn toàn hoạt động của hệ tuần hoàn và hô hấp. Đây là nguyên nhân tử vong hàng đầu trong nhiều tình huống cấp cứu và chỉ có thể cứu sống nếu được cấp cứu ngưng tim ngưng thở nhanh chóng và đúng kỹ thuật.
Nguyên nhân thường gặp gây ngưng tim ngưng thở
Ngưng tim ngưng thở có thể xảy ra do nhiều nguyên nhân khác nhau. Việc nắm rõ các yếu tố này giúp chúng ta chủ động phòng tránh và nhận biết nguy cơ.
1. Nguyên nhân về tim mạch:
- Nhồi máu cơ tim cấp.
- Rối loạn nhịp tim nguy hiểm (rung thất, nhịp nhanh thất, block nhĩ thất hoàn toàn).
- Viêm cơ tim, bệnh van tim nặng.
2. Nguyên nhân liên quan đến đường thở:
- Dị vật đường thở.
- Phù nề thanh quản do phản ứng dị ứng hoặc nhiễm trùng.
- Cơn hen phế quản ác tính, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính tiến triển.
3. Nguyên nhân do chấn thương và môi trường:
- Điện giật, sét đánh.
- Ngạt nước.
- Treo cổ, chấn thương nặng vùng ngực hoặc đầu.
- Hạ thân nhiệt nghiêm trọng.
4. Nguyên nhân khác:
- Ngộ độc thuốc hoặc hóa chất.
- Mất máu ồ ạt.
- Rối loạn chuyển hóa cấp tính.
Dù nguyên nhân là gì, trong tình huống thực tế, điều quan trọng nhất vẫn là nhanh chóng bắt đầu cấp cứu ngưng tim ngưng thở để duy trì sự sống cho nạn nhân.
Theo dõi Fanpage Dược phẩm Famax để nhận tư vấn và thông tin hàng ngày!
Mối liên hệ giữa ngưng tim và ngưng thở
Ngưng thở kéo dài sẽ khiến tim thiếu oxy, dẫn đến ngừng đập. Ngược lại, khi tim ngừng hoạt động, máu không được bơm đi nuôi cơ thể, quá trình hô hấp cũng nhanh chóng dừng lại. Đây là lý do khi phát hiện một trong hai tình trạng, người cấp cứu cần đánh giá ngay tình trạng còn lại và xử trí đồng thời.
Dấu hiệu nhận biết tình trạng nguy kịch
Khi một người bị ngưng tim ngưng thở, các dấu hiệu thường xuất hiện rõ rệt và tiến triển nhanh chóng:
- Mất ý thức: nạn nhân không đáp ứng khi gọi hoặc lay.
- Ngừng thở hoặc thở ngáp cá: lồng ngực không di chuyển hoặc chỉ còn những nhịp thở yếu ớt, không hiệu quả.
- Mất mạch cảnh/mạch đùi: kiểm tra trong vòng 10 giây không thấy mạch đập.
- Da, môi tím tái: biểu hiện của thiếu oxy máu.
- Đồng tử giãn, mất phản xạ ánh sáng: dấu hiệu muộn, báo hiệu tổn thương não.
Chỉ cần đồng thời xuất hiện mất ý thức, ngừng thở và mất mạch, cần lập tức tiến hành cấp cứu ngưng tim ngưng thở mà không chần chừ.
Quy trình cấp cứu ngưng tim ngưng thở
Trong các tình huống khẩn cấp, việc thực hiện đúng quy trình cấp cứu ngưng tim ngưng thở có thể quyết định sự sống còn của nạn nhân. Các bước cơ bản gồm:
1. Đánh giá nhanh tình huống
- Đảm bảo môi trường an toàn (tránh cháy nổ, điện giật, nguy cơ sập đổ…).
- Kiểm tra phản ứng của nạn nhân.
- Nếu không đáp ứng, gọi ngay số cấp cứu 115 hoặc tìm sự hỗ trợ.
2. Khai thông đường thở
- Đặt nạn nhân nằm ngửa trên mặt phẳng cứng.
- Ngửa đầu, nâng cằm để mở đường thở.
- Loại bỏ dị vật hoặc dịch nôn nếu có.
3. Ép tim ngoài lồng ngực
- Đặt gót bàn tay lên giữa xương ức, tay còn lại chồng lên, khóa các ngón.
- Giữ cánh tay thẳng, dùng lực từ thân người ép sâu khoảng 5–6 cm.
- Tần số ép 100–120 lần/phút.
- Sau mỗi lần ép, thả cho lồng ngực trở về vị trí ban đầu để tim được đổ đầy máu.
4. Thổi ngạt
- Nếu được đào tạo, thực hiện theo chu kỳ 30 lần ép tim – 2 lần thổi ngạt.
- Bịt mũi nạn nhân, áp miệng và thổi trong 1 giây cho tới khi ngực nở.
- Nếu không biết hoặc không thể thổi ngạt, chỉ cần ép tim liên tục.
5. Sử dụng máy khử rung tim tự động (AED) nếu có
- Bật máy và gắn điện cực theo hướng dẫn hình vẽ.
- Để máy phân tích nhịp tim.
- Nếu máy yêu cầu sốc điện, đảm bảo không ai chạm vào nạn nhân rồi nhấn nút.
- Ngay sau đó, tiếp tục ép tim ngay lập tức.
Quy trình cấp cứu ngưng tim ngưng thở cần được duy trì liên tục cho đến khi nạn nhân hồi phục hoặc có đội cấp cứu chuyên nghiệp tiếp nhận.
Đột quỵ và Tai biến: Phân biệt chính xác và nguyên nhân
Phòng ngừa ngưng tim ngưng thở
Ngưng tim ngưng thở có thể xảy ra đột ngột, nhưng bên cạnh việc trang bị kiến thức cấp cứu ngưng tim ngưng thở, chúng ta vẫn có thể giảm nguy cơ bằng những biện pháp phòng ngừa hiệu quả:
- Khám sức khỏe định kỳ: phát hiện sớm và điều trị kịp thời các bệnh lý tim mạch, hô hấp.
- Kiểm soát bệnh mạn tính: tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn mỡ máu.
- Lối sống lành mạnh: bỏ thuốc lá, hạn chế rượu bia, ăn uống cân đối, tập thể dục đều đặn.
- Học kỹ năng sơ cứu: tham gia các khóa huấn luyện cấp cứu ngưng tim ngưng thở để có thể phản ứng nhanh khi cần.
Kết luận
Cấp cứu ngưng tim ngưng thở là kỹ năng y tế cơ bản nhưng mang ý nghĩa sinh tử. Chỉ một vài phút chậm trễ có thể khiến nạn nhân mất cơ hội sống, nhưng nếu xử trí kịp thời và đúng cách, khả năng hồi phục có thể rất cao. Vì thế, mỗi người nên chủ động học và luyện tập kỹ năng này để sẵn sàng ứng phó trong tình huống khẩn cấp. Một hành động đúng lúc có thể cứu lấy một cuộc đời.
