Phổi heo biến đổi gene được ghép vào người chết não trong thử nghiệm đầu tiên, đánh dấu một bước tiến lớn trong việc giải quyết tình trạng thiếu hụt tạng ghép trên toàn cầu. Đây là lần đầu tiên ghép phổi heo cho người đạt kết quả duy trì hoạt động phổi trong thời gian đáng kể.
Ghép phổi heo: Bước ngoặt lớn trong y học cấy ghép
Các nhà nghiên cứu tại Mỹ đã tiến hành ghép phổi heo biến đổi gene vào một người chết não, theo dõi hiệu quả hoạt động trong suốt 9 ngày. Đây là một cột mốc lớn vì phổi là cơ quan khó cấy ghép nhất do dễ bị tổn thương và có khả năng bị từ chối miễn dịch cao.
Phổi heo trong nghiên cứu được chỉnh sửa tới 69 vị trí gene, bao gồm loại bỏ các gene gây phản ứng miễn dịch và thêm gene người để cải thiện khả năng tương thích sinh học. Trong 9 ngày, phổi này duy trì lưu thông máu, trao đổi khí và không bị phù nề, cho thấy khả năng hoạt động tương đối ổn định.
Thiếu hụt tạng ghép – vấn đề toàn cầu
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), chỉ khoảng 10% nhu cầu tạng ghép toàn cầu được đáp ứng. Hàng triệu bệnh nhân tử vong mỗi năm do không có cơ hội được ghép tạng. Trong bối cảnh này, ghép phổi heo và các nội tạng từ động vật biến đổi gene đang được kỳ vọng là giải pháp quan trọng để thu hẹp khoảng cách cung – cầu tạng ghép.
Mặc dù kết quả ban đầu khả quan, giới chuyên môn vẫn cảnh báo cần tiếp tục theo dõi các rủi ro như:
- Phản ứng miễn dịch cấp tính gây đào thải phổi.
- Nguy cơ nhiễm bệnh từ động vật sang người (xenozoonosis).
- Vấn đề đạo đức và pháp lý liên quan đến sử dụng tạng động vật.
Bác sĩ Adam Griesemer, thành viên nhóm nghiên cứu, nhấn mạnh: “Đây mới chỉ là bước khởi đầu. Dù thành công về mặt kỹ thuật, chúng ta vẫn còn chặng đường dài để áp dụng ghép phổi heo vào lâm sàng”.
Không chỉ phổi – tiềm năng mở rộng ra các cơ quan khác
Trước đó, nhiều nghiên cứu đã thành công với ghép thận heo và ghép tim heo vào người chết não. Một số thử nghiệm thận và tim heo ở người sống cũng ghi nhận tiến triển tích cực, làm dấy lên hy vọng về một kỷ nguyên mới trong ghép tạng xenotransplantation.
Tuy nhiên, ghép phổi vẫn được xem là thách thức lớn nhất. Phổi là cơ quan nhạy cảm, dễ bị tổn thương do quá trình trao đổi khí trực tiếp với môi trường, dễ dẫn đến phù nề và phản ứng miễn dịch dữ dội. Việc ghép phổi heo thành công dù chỉ trong 9 ngày là kết quả đột phá chưa từng có.
Khung pháp lý và đạo đức cần đi trước
Để tiến tới ứng dụng lâm sàng, cần xây dựng khung pháp lý rõ ràng về:
- Quy trình đánh giá độ an toàn của nội tạng từ động vật.
- Giám sát rủi ro dịch bệnh từ tạng heo.
- Quyền lợi và minh bạch thông tin cho người nhận tạng.
- Đảm bảo đạo đức trong nghiên cứu trên người chết não.
Góc nhìn Famax
Famax đánh giá cao bước tiến mới trong ghép phổi heo, nhưng đồng thời nhấn mạnh tầm quan trọng của kiểm soát chất lượng và giám sát hậu cấy ghép:
- Đề xuất Bộ Y tế Việt Nam cập nhật chính sách theo hướng mở để sẵn sàng tiếp cận kỹ thuật mới này.
- Tăng cường đào tạo nhân lực y tế về kỹ thuật xenotransplantation.
- Ưu tiên thử nghiệm trên người chết não, kiểm soát rủi ro chặt chẽ trước khi tiến tới ghép phổi heo cho người sống.
- Tăng cường hợp tác quốc tế về nghiên cứu và chia sẻ dữ liệu lâm sàng.
Việc chuẩn bị bài bản từ đầu sẽ giúp Việt Nam không bị tụt hậu trước làn sóng đổi mới y học toàn cầu.
Theo dõi Fanpage Dược Phẩm Famax để cập nhật nhiều thông tin hữu ích!
Nguồn trích: Tuổi Trẻ
Link bài báo gốc: https://tuoitre.vn/lan-dau-ghep-thanh-cong-phoi-heo-cho-nguoi-chet-nao-20250826095612992.htm
