Bệnh động kinh là một trong những rối loạn thần kinh phổ biến, ảnh hưởng đến hàng triệu người trên toàn thế giới, bao gồm cả trẻ nhỏ và người lớn. Hiểu rõ về bệnh động kinh giúp người bệnh và gia đình có thể kiểm soát tốt hơn tình trạng của mình, giảm thiểu các rủi ro và nâng cao chất lượng cuộc sống. Trong bài viết này, chúng ta sẽ đi sâu vào các câu hỏi thường gặp nhất về bệnh động kinh, từ các khái niệm cơ bản đến các phương pháp điều trị tiên tiến.
1. Bệnh động kinh có thể chữa khỏi hoàn toàn không?
Chữa khỏi bệnh động kinh luôn là mối quan tâm hàng đầu của những người mắc phải căn bệnh này. Thực tế, bệnh động kinh không phải lúc nào cũng có thể được chữa khỏi hoàn toàn, nhưng nó có thể kiểm soát hiệu quả để hạn chế tối đa các cơn co giật, giúp bệnh nhân duy trì cuộc sống bình thường.
Tình hình hiện tại về khả năng chữa khỏi bệnh động kinh
Trong nhiều trường hợp, đặc biệt khi bệnh được chẩn đoán sớm và điều trị đúng cách, người bệnh có thể kiểm soát các triệu chứng và sống gần như bình thường. Tuy nhiên, vẫn có tỷ lệ nhỏ (khoảng 2-3%) bệnh nhân bị tái phát hoặc không đáp ứng với thuốc điều trị.
Yếu tố quyết định khả năng chữa khỏi
- Loại bệnh động kinh: Có nhiều dạng khác nhau, như động kinh cục bộ hoặc toàn thể, mỗi loại sẽ có các phương pháp điều trị phù hợp.
- Thời gian mắc bệnh: Phần lớn người mới phát bệnh có khả năng kiểm soát tốt hơn.
- Tuân thủ điều trị: Uống thuốc đúng liều, đúng giờ, không bỏ thuốc đột ngột là yếu tố then chốt để kiểm soát bệnh lâu dài.
- Các yếu tố tâm lý: Căng thẳng, lo âu có thể làm tăng tần suất các cơn co giật, do đó cần quản lý tốt tâm lý.
Những hy vọng trong tương lai
Các tiến bộ y học đang mở ra hy vọng cao hơn cho bệnh nhân động kinh, như liệu pháp gene, kỹ thuật phẫu thuật tiên tiến, hay các loại thuốc mới ít tác dụng phụ hơn. Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng, với sự hỗ trợ phù hợp, phần lớn người bệnh có thể sống chung hòa bình với bệnh của mình, thậm chí không còn triệu chứng đáng kể sau một thời gian điều trị tích cực.
2. Làm gì khi có bạn bè, người thân bị lên cơn co giật động kinh?
Đối mặt với một người thân hoặc bạn bè bị lên cơn co giật, đặc biệt là khi chưa rõ về bệnh động kinh, khiến nhiều người lúng túng và lo lắng. Tuy nhiên, việc nắm rõ các bước xử trí đúng cách sẽ giúp bảo vệ an toàn cho người bệnh và giảm thiểu các rủi ro đáng tiếc.
Việc đầu tiên là giữ bình tĩnh, không hoảng loạn. Đặt người bị co giật nằm trên nền cứng, tránh di chuyển nếu không cần thiết để tránh gây tổn thương thêm.
Theo dõi Fanpage Dược phẩm Famax để nhận tư vấn và thông tin hàng ngày!
Làm rõ rằng không nên giữ chặt tay chân, không cố gắng nhét vật cứng vào miệng hay giữ chặt người bệnh. Thay vào đó, hãy loại bỏ các vật có thể gây tổn thương hoặc gây nghẹt thở, rồi đặt người bệnh nằm nghiêng khoảng 30 độ để tránh nghẹt thở do dịch tiết hoặc nôn mửa.
Quan sát thời gian diễn ra cơn, đánh giá mức độ co giật – ví dụ, cường độ, thời gian kéo dài. Sau cơn, giúp người bệnh nghỉ ngơi yên tĩnh, đảm bảo đủ dinh dưỡng và theo dõi sát sao các triệu chứng tiếp theo.
Nếu cơn kéo dài trên 5 phút, người bệnh không tỉnh lại sau cơn, hoặc xuất hiện các dấu hiệu bất thường như khó thở, mất ý thức kéo dài, cần gọi cấp cứu ngay lập tức.
3. Có phải tất cả các cơn co giật đều gọi là động kinh?
Nhiều người lầm tưởng mọi cơn co giật đều là dấu hiệu của bệnh động kinh, nhưng thực tế không phải vậy. Một số tình huống gây co giật tạm thời, không liên quan đến bệnh này, cần phân biệt rõ để có hướng xử lý đúng đắn.
Các loại cơn co giật khác nhau
- Cơn co giật do các nguyên nhân khác như hạ đường huyết, hạ canxi, sốt cao hoặc quá liều chất gây nghiện.
- Co giật do các bệnh lý khác như u não, chấn thương sọ não hoặc viêm màng não cũng có thể gây ra cơn co giật nhưng không phải là động kinh.
Đặc điểm nhận biết cơn động kinh
Cơn động kinh thường xuất hiện đột ngột, kéo dài từ vài giây đến vài phút, hay lặp lại nhiều lần và không do yếu tố bên ngoài. Các cơn này thường lặp lại ≥3 lần và có thể đi kèm các triệu chứng khác như mất ý thức, giật rung toàn thân hoặc cử động bất thường.
Vai trò của xét nghiệm chẩn đoán
Để xác định chính xác, bác sĩ sẽ yêu cầu thực hiện các xét nghiệm như EEG, MRI hoặc CT scan để loại trừ các nguyên nhân khác gây cơn co giật và xác định xem đó là bệnh động kinh như thế nào.
Tầm quan trọng của chẩn đoán đúng
Phân biệt rõ các loại cơn co giật giúp xác định phương pháp điều trị phù hợp, tránh điều trị sai cách, gây lãng phí hoặc gây tác dụng phụ không mong muốn.
4. Điều trị động kinh như thế nào?
Điều trị bệnh động kinh chủ yếu dựa vào thuốc chống động kinh, song song với các biện pháp hỗ trợ khác phù hợp với từng trường hợp cụ thể. Quan trọng nhất vẫn là sự hợp tác của bệnh nhân và gia đình trong quá trình điều trị.
Thuốc chống động kinh – phương pháp phổ biến nhất
Các loại thuốc này hoạt động bằng cách ổn định hoạt động điện trong não, giảm tần suất và mức độ cơn co giật. Tùy thuộc vào loại động kinh, độ tuổi, mức độ nặng nhẹ, bác sĩ sẽ lựa chọn thuốc phù hợp như phenobarbital, carbamazepine, lamotrigine, levetiracetam…
Các phương pháp điều trị khác
- Phẫu thuật: Được xem là lựa chọn cuối cùng khi thuốc không hiệu quả và nguyên nhân rõ ràng như u não hoặc vùng động kinh tập trung.
- Chế độ ăn ketogenic: Áp dụng cho trẻ em hoặc người lớn không dung nạp thuốc, giúp giảm cơn qua thay đổi chế độ ăn uống.
- Châm cứu, xoa bóp, bấm huyệt: Thường được sử dụng như các biện pháp bổ trợ nhằm cân bằng âm dương, giảm căng thẳng, tăng cường sức khỏe tổng thể.
Việc lựa chọn phương pháp điều trị cần dựa trên sự đánh giá toàn diện của bác sĩ, cân nhắc tính hiệu quả, tác dụng phụ và khả năng tuân thủ của bệnh nhân. Điều quan trọng là bệnh nhân cần kiên trì, không tự ý ngưng thuốc hoặc thay đổi liều lượng mà không có chỉ định của bác sĩ.
5. Thức ăn điều trị bệnh động kinh?
Chế độ ăn uống đóng vai trò rất quan trọng trong việc kiểm soát động kinh, đặc biệt là trong những trường hợp kháng thuốc hoặc cần giảm thiểu số lượng thuốc dùng hàng ngày.
Chế độ ăn ketogenic là một trong những phương pháp nổi bật, đòi hỏi giảm carbohydrate, tăng chất béo lành mạnh, giúp tạo ra trạng thái ketosis – nơi cơ thể đốt mỡ để lấy năng lượng thay vì glucose, từ đó giảm khả năng gây kích thích cơn co giật.
Những điều cần kiêng ăn
Trong chế độ ăn này, các loại thực phẩm cần tránh gồm:
- Đường tinh luyện và thực phẩm chứa nhiều đường.
- Thực phẩm chứa tinh bột như bánh mì, bánh quy, mì, cơm.
- Thực phẩm chế biến sẵn có nhiều phụ gia và chất bảo quản.
Chế độ ăn phù hợp cho bệnh động kinh ở trẻ
Trẻ mắc bệnh này cần được theo dõi chặt chẽ, có thể áp dụng chế độ ăn ketogenic dưới sự hướng dẫn của chuyên gia dinh dưỡng và bác sĩ. Bên cạnh đó, cần bổ sung đầy đủ vitamin, khoáng chất để đảm bảo sự phát triển toàn diện của trẻ.
Lợi ích và hạn chế của chế độ ăn
Chế độ ăn ketogenic giúp giảm các cơn co giật đáng kể, thậm chí nhiều trường hợp có thể ngưng thuốc sau thời gian dài áp dụng. Tuy nhiên, chế độ này cần sự giám sát chặt chẽ để tránh các tác dụng phụ như thiếu hụt dinh dưỡng, rối loạn tiêu hóa hoặc vấn đề về gan, thận.
6. Bệnh động kinh có di truyền hoặc bị lây lan không?
Hiểu rõ về động kinh do đâu giúp giảm bớt lo lắng và có cách phòng tránh phù hợp. Mặc dù có yếu tố di truyền, nhưng động kinh không phải là bệnh lây truyền qua tiếp xúc thông thường.
Các nghiên cứu chỉ ra rằng, gen đóng vai trò nhất định trong việc predispose người mắc bệnh, đặc biệt trong các loại động kinh cục bộ hoặc toàn thể. Nếu trong gia đình có người mắc bệnh, khả năng con cái cũng mắc phải sẽ cao hơn, nhưng tỷ lệ này vẫn khá thấp.
Không giống như các bệnh truyền nhiễm, động kinh không lây qua việc tiếp xúc, chia sẻ đồ dùng, hay quan hệ xã hội thông thường. Người mang bệnh vẫn có thể sống và sinh hoạt bình thường như bao người khác.
Ngoài yếu tố di truyền, các nguyên nhân khác như chấn thương sọ não, viêm nhiễm thần kinh trung ương, hoặc các bất thường trong cấu trúc não cũng góp phần gây ra bệnh động kinh.
Việc duy trì lối sống lành mạnh, kiểm soát các yếu tố nguy cơ như chấn thương, nhiễm trùng thần kinh giúp giảm thiểu khả năng mắc bệnh hoặc tái phát. Đồng thời, người có tiền sử gia đình cần được kiểm tra định kỳ, phát hiện sớm để can thiệp phù hợp.
7. Tại sao trẻ lại hay bị động kinh về đêm và khi ngủ?
Bệnh động kinh ở trẻ thường xuất hiện hoặc dễ dàng phát hiện khi trẻ ngủ hoặc về đêm. Hiểu rõ nguyên nhân giúp cha mẹ có biện pháp phòng bệnh hiệu quả hơn.
Tác động của giấc ngủ đến hoạt động của não
Khi ngủ, hoạt động của não giảm xuống, nhưng vùng động kinh vẫn có thể hoạt động mạnh, gây ra các cơn co giật ban đêm. Tình trạng này còn liên quan tới sự suy giảm hệ miễn dịch, mất nước hoặc nhiễm trùng.
Yếu tố kích thích cơn co giật về đêm
Sốt cao, mất nước do sốt hoặc nhiệt độ môi trường cao thường là các yếu tố kích thích, khiến trẻ dễ bị động kinh hơn về ban đêm. Ngoài ra, stress, thiếu ngủ hoặc chế độ sinh hoạt không đều cũng góp phần làm tăng khả năng xuất hiện cơn.
Tình trạng mất nước và rối loạn điện giải
Trẻ bị mất nước do sốt hoặc tiêu chảy kéo dài có thể gây ra mất cân bằng điện giải trong máu, làm xáo trộn hoạt động điện trong não và dẫn đến các cơn co giật.
Phòng tránh và xử lý
Cha mẹ cần theo dõi kỹ các biểu hiện của trẻ, đảm bảo chế độ dinh dưỡng hợp lý, duy trì thói quen sinh hoạt đều đặn, hạn chế các yếu tố gây kích thích. Khi phát hiện trẻ bị co giật về đêm, cần đưa đi khám để xác định nguyên nhân và có hướng điều trị phù hợp.
8. Những điều cần lưu ý đối với phụ nữ mang thai?
Phụ nữ mắc động kinh cần đặc biệt chú ý trong giai đoạn mang thai để đảm bảo an toàn cho cả mẹ và bé. Việc quản lý tốt giúp giảm nguy cơ dị tật hoặc các vấn đề khác trong thai kỳ.
Chị em cần dùng đúng liều, đúng thuốc theo hướng dẫn của bác sĩ. Không tự ý ngưng hoặc thay đổi thuốc, đồng thời kiểm tra nồng độ thuốc trong máu định kỳ để đảm bảo duy trì mức an toàn.
Một số loại thuốc như valproate, carbamazepine có thể gây ra nguy cơ dị tật bẩm sinh hoặc ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi. Do đó, bác sĩ có thể đề xuất các loại thuốc thay thế như lamotrigine, levetiracetam.
Phụ nữ mang thai cần bổ sung acid folic, đủ dinh dưỡng, tránh stress và các yếu tố nguy cơ gây kích thích cơn. Đồng thời, theo dõi sát sao sức khỏe của thai nhi qua các siêu âm và xét nghiệm định kỳ.
Phần lớn phụ nữ mắc động kinh có thể sinh thường bình thường, nhưng nếu gặp các vấn đề như cơn động kinh kéo dài hoặc nguy cơ cao, bác sĩ có thể đề nghị sinh mổ để đảm bảo an toàn cho mẹ và bé.
9. Thuốc chống động kinh có những tác dụng phụ gì?
Mặc dù thuốc chống động kinh giúp kiểm soát các cơn co giật hiệu quả, nhưng không tránh khỏi các tác dụng phụ không mong muốn, ảnh hưởng đến sức khỏe và tâm lý người bệnh.
Một số phản ứng phổ biến như mờ mắt, buồn ngủ, khó tập trung, mệt mỏi, phát ban, run rẩy hoặc mất cảm giác ngon miệng. Trong một số trường hợp hiếm, có thể xảy ra các vấn đề về gan, thận hoặc phản ứng dị ứng nặng.
Tùy thuộc vào loại thuốc, cơ địa từng người, thời gian điều trị, tác dụng phụ sẽ khác nhau. Ví dụ, phenobarbital có thể gây buồn ngủ nhiều, còn carbamazepine có thể gây rối loạn về máu hoặc vấn đề da liễu.
Người bệnh cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi bắt đầu điều trị, báo cáo ngay các phản ứng không mong muốn để điều chỉnh liều lượng hoặc đổi thuốc phù hợp. Đồng thời, theo dõi sức khỏe định kỳ giúp phát hiện sớm các vấn đề tiềm ẩn.
Nếu tác dụng phụ gây ảnh hưởng lớn tới sinh hoạt hàng ngày hoặc có dấu hiệu nghiêm trọng, không nên tự ý ngưng thuốc mà cần tư vấn để có phương án xử lý phù hợp.
10. Điều trị phẫu thuật có an toàn, dứt hẳn bệnh và không lệ thuộc vào thuốc nữa không?
Phẫu thuật là một phương pháp điều trị động kinh khi thuốc không còn hiệu quả hoặc nguyên nhân rõ ràng như u não, tổn thương cấu trúc não. Mặc dù mang lại nhiều hy vọng, nhưng điều này vẫn cần cân nhắc kỹ lưỡng về độ an toàn và hiệu quả lâu dài.
Các loại phẫu thuật phù hợp
- Phẫu thuật cắt bỏ vùng động kinh: Tiêu chuẩn cho những trường hợp vùng hoạt động quá mức rõ ràng, hạn chế cơn co giật.
- Phẫu thuật cấy ghép thiết bị kích thích dây thần kinh: Giúp kiểm soát cơn khi không thể loại bỏ nguyên nhân trực tiếp.
An toàn của phẫu thuật
Các ca phẫu thuật này đều được thực hiện trong điều kiện vô trùng, có đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm, trang thiết bị hiện đại. Tỷ lệ thành công cao, phần lớn bệnh nhân sau phẫu thuật giảm rõ rệt các cơn hoặc khỏi hẳn.
Hiệu quả lâu dài và khả năng dứt bệnh
Khoảng 80% bệnh nhân sau phẫu thuật có thể ngưng thuốc hoặc giảm liều đáng kể, song không có gì đảm bảo là bệnh không tái phát. Khoảng 10% trường hợp vẫn có thể bị lại cơn, đặc biệt nếu nguyên nhân chưa được xử lý triệt để.
Những lưu ý quan trọng
Phẫu thuật không phù hợp với tất cả các trường hợp. Quyết định cần dựa trên đánh giá toàn diện của đội ngũ y bác sĩ, cân nhắc giữa lợi ích và rủi ro, cũng như khả năng phục hồi của bệnh nhân.
Bệnh động kinh là một bệnh lý phức tạp, đòi hỏi sự hiểu biết rõ ràng và phối hợp chặt chẽ giữa bệnh nhân, gia đình và y bác sĩ. Từ các câu hỏi về khả năng chữa khỏi, cách xử trí khi có cơn, cho đến các phương pháp điều trị như thuốc, chế độ ăn hay phẫu thuật, tất cả đều nhằm mục đích giúp người bệnh sống tích cực, không còn lo lắng về bệnh tật. Đặc biệt, việc duy trì lối sống lành mạnh, tuân thủ điều trị, kiểm tra định kỳ và nắm vững các kiến thức liên quan sẽ góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống cho những ai mắc phải bệnh động kinh.
